Κουμουνδούρος, Αλέξανδρος

(Σελίτσα, Αβία Οιτύλου 1815 – Αθήνα 1883). Πολιτικός, πρωθυπουργός της Ελλάδας (10 φορές, για μικρά διαστήματα, από το 1865 έως το 1883). Σπούδασε νομικά και για ένα μικρό διάστημα άσκησε τη δικηγορία στην Καλαμάτα. Το 1841, με άλλους νέους επιστήμονες, έσπευσε στην επαναστατημένη Κρήτη και πολέμησε –κινδύνευσε μάλιστα να αιχμαλωτιστεί στη μάχη του Αποκορώνου– για την ελευθερία του κρητικού λαού. Από το 1851 έως τον θάνατό του –με μια μικρή διακοπή (1868-69) – εκλεγόταν βουλευτής Μεσσήνης και δύο φορές (το 1855 και το 1875) έγινε πρόεδρος της Βουλής, χρημάτισε υπουργός Οικονομικών (1856 και 1863), Δικαιοσύνης (1862), Παιδείας (1864), Εσωτερικών (1864-65 και 1877), ίδρυσε ισχυρό κόμμα και δέκα φορές, από το 1865 έως τον θάνατό του, ορκίστηκε πρωθυπουργός. Αν και είχε ισχυρούς πολιτικούς αντιπάλους –στην αρχή τον Δημήτριο Βούλγαρη, αργότερα τον Επαμεινώνδα Δεληγιώργη και τον Θρασύβουλο Ζαΐμη, και στο τέλος τον Χαρίλαο Τρικούπη– που με σφοδρότητα συνήθως επέκριναν τις ενέργειές του, κατόρθωνε, με τη μετριοπάθεια, την ευθύτητα, την εξαιρετική τόλμη και την ψυχραιμία του να διαχειρίζεται ύψιστα εθνικά ζητήματα. Ένα από αυτά ήταν το Κρητικό ζήτημα (1866), για το οποίο δεν συγκατένευσε στις επιθυμίες ισχυρών κύκλων, οι οποίοι, βασισμένοι σε υποσχέσεις ρωσικής υποστήριξης, προσπαθούσαν να οδηγήσουν την Ελλάδα σε πόλεμο εναντίον της Τουρκίας. Πίστευε ότι μόνο συμφορές μπορούν να προκύψουν από τη φιλοπόλεμη πολιτική, ιδιαίτερα όταν αυτή δεν στηρίζεται σε επαρκέστατη στρατιωτική προετοιμασία. Στο ζήτημα της προσάρτησης της Θεσσαλίας και μέρους της Ηπείρου (συνέδριο του Βερολίνου, 1878· και συνδιάσκεψη Κωνσταντινούπολης, 1881) πέτυχε την οριστική επίλυση, επειδή δεν δίστασε να απειλήσει με βίαιη κατάληψη αυτών των εδαφών, αφού πρώτα ετοίμασε στρατό 40.000 ανδρών. Παράλληλα ο Κ. φρόντισε και για τη διευθέτηση σοβαρών εσωτερικών ζητημάτων. Σε περιόδους πρωθυπουργίας του ψηφίστηκαν νόμοι με τους οποίους ρυθμίζονταν φορολογικά και συγκοινωνιακά θέματα, καταδιώχθηκε ενεργά η ληστεία, ελήφθησαν μέτρα για τη συγκρότηση τακτικών δυνάμεων στη στεριά και στη θάλασσα, και, τέλος, ψηφίστηκε ο νόμος «περί ευθύνης υπουργών», που αμέσως τότε (1876) εφαρμόστηκε με την παραπομπή σε Ειδικό Δικαστήριο ολόκληρου του υπουργείου του Δημήτριου Βούλγαρη για αντιποίηση αρχής και πλαστογραφία. Ο Κ., σύμφωνα με τις μαρτυρίες του Δημήτριου Βικέλα, ήταν αγαθός άνθρωπος. Συμπεριφερόταν με προσήνεια και αγάπη απέναντι σε όλους, φίλους και εχθρούς, αλλά αυτή η συμπεριφορά, που του εξασφάλιζε τα πλήθη των αφοσιωμένων οπαδών, θεωρήθηκε ελάττωμα μετά τον θάνατό του. O πολιτικός Αλέξανδρος Κουμουνδούρος διετέλεσε δέκα φορές πρωθυπουργός κατά την περίοδο 1865-82.